Şaşılığa Dair Her Şey
Şaşılığa dair her şey, Şaşılık doğuştan oluşabildiği gibi sonradan da görülebilen bir rahatsızlıktır. Normal bakan gözlerin aksine gözün dışa, iç kısma, aşağı veya yukarıya doğru normalin dışında bakar halde olmasına şaşılık adı verilir. Şaşılığın çoğunun varlığı bebeklikte veya çocukluk döneminde bilinçli ebeveynler tarafından keşfedilir. Şaşılığın pek çok nedeni olabilir. Bazı durumlarda doğuştan bazı durumlarda travma veya nörolojik hastalıklar sebebiyle şaşılık görülebilir. Şaşılık tedavisinde erken teşhis edilerek gereken müdahalenin yapılması hayati öneme sahiptir. Şaşılık tedavisinin ihmal edilmesi halinde göz tembelliği ve hatta görme kaybı bile ortaya çıkabilir. Şaşılık için doktorun uygulayacağı tedavi yöntemi şaşılığın türü ve hastanın yaşına göre çeşitlilik göstermektedir.
Şaşılık Nedir?
Sağlıklı olan bir göz tam karşıya doğru bakarken birbirine paralel olacak şekilde görünür. Ancak şaşılık var ise iki göz de birbirinden farklı yönlere bakar. Bakışlarda paralellik kalmaz. Bir kişi eğer sol tarafa doğru bakıyorsa sağ gözü de aynı doğrultuda sola bakar. Ancak göz doğru yere bakmıyor, içe, dışa veya alakasız bir şekilde yukarıya, aşağıya doğru bakıyorsa şaşılıktan söz edilir.
Gözde 6 adet göz dışı kas mevcuttur. Bu kasların tamamında ya da bazılarında kuvvet azalması veya kuvvet fazlalığı görülmesi halinde şaşılık meydana gelir. İki gözde şaşılık yüzünden farklı yönlere bakar. Şaşılık genetik olarak doğuştan görülebileceği gibi sonra da ortaya çıkabilir.
Esas olan şaşılık ile karıştırılan yalancı şaşılık adı verilen bir rahatsızlık türü de mevcuttur. Yalancı şaşılık göz kapağı normal gelişim sürecini tamamlamamış kişilerde ve yeni doğan bebeklerde görülebilir. Yeni doğan bebekte burun yapısı ve göz kapakları tam gelişimini tamamlamamış ise gözler kayık ve şaşı bir şekilde görülebilir.
Şaşılık Türleri Nelerdir?
İki tür şaşılık bulunur. Şaşılık türleri şu şekilde sıralanabilir:
- Organik Nedenli Şaşılık (Tip 1 Şaşılık): Travma, beyin ya da gözdeki tümörlere bağlı olarak ortaya çıkan şaşılık türüne verilen addır.
- Kırma Kusuru Nedeni İle İlgili Olan Şaşılık (Tip 2 Şaşılık): Gözlerdeki kırma sorunu sebebiyle miyop, astigmat veya hipermetrop göz kusurlarına bağlı olarak olan şaşılık türüne verilen addır. Gözlerin iç kısma doğru kaymasıyla oluşan şaşılığa ezotropya adı verilir. Dışa doğru gözlerin kayması suretiyle oluşan şaşılığa ise egzotropya denilmektedir. İç ve dışa bakmanın yanına ek olarak aşağı ve yukarı bakma şeklinde de şaşılık türüne rastlanılır.
Şaşılığa Yol Açan Nedenler Nelerdir?
Şaşılık pek çok unsura bağlı olarak ortaya çıkabilir. Hastalıklı geçen bir gebelik dönemi, sıkıntılı doğum süreci, çocuk gelişimdeki aksaklıklar, çocukken geçirilen ateşli hastalıklar şaşılığın nedenleri arasında sayılır. Kalıtsal miras da şaşılığa yol açan bir unsurdur. Eğer bir kişinin ailesinde şaşılık var ise orada şaşılığa kalıtsal yatkınlıktan bahsetmek mümkündür.
Çocuklukta şaşılık oluşmasına sebep olan diğer unsurlar ise şu şekilde sıralanabilir:
- Down sendromu
- Prematüre doğum
- Konjenital katarakt
- Beyin gelişimi ile ilgili sıkıntılar
- Albino
- Konjenital nistagmus
- Optik sinir rahatsızlıkları
2 yaşından büyük bir çocukta görülen şaşılık büyük çoğunlukla göz bozukluklarına bağlı olarak ortaya çıkar. Kalıtsal olarak şaşılığa yatkınlığı bulunan bir çocuğun düşme, yaralanma gibi travma geçirmesi, ateşli hastalığa yakalanması ve gözdeki kayma sıkıntısı yüzünden şaşılık oluşabilir.
Çocukluk dönemindeki şaşılık haricinde diğer kişilerde oluşan şaşılığın pek çok sebebi olabilir. Bilindiği üzere göz kasları beyindeki merkez tarafından yönetilir. Bu nedenle sinirlerdeki felç nedeniyle göz kayması ve şaşılık görülebilir. Ayrıca trafik veya iş kazası, yüksek ateş, yüksek tansiyon, diyabet gibi sinir sistemini yıpratan çeşitli rahatsızlıklar da şaşılığa yol açabilir.
Felç yüzünden oluşan şaşılıkta tedaviyi etkileyen en önemli husus felcin kalıcı veya geçici olmasıdır.
Şaşılığın Belirtileri Nelerdir?
Şaşılığın ilk ve en önemli belirtisi iki gözün birbirinden farklı noktalara anormal bir şekilde bakmasıdır. Buna ek olarak baş ve göz ağrısı, bulanık görme, çift görme, göz yaşarması, üç boyutlu görme yetisinin kaybedilmesi, gözdeki paralelliğin yok olması şaşılık belirtileri arasında sayılır.
Genel kanının aksine şaşı olan kişiler görüntüleri çift görmez. Beyin yapısı gereği çift değil en iyi görüntüyü algılayacak şekilde işlev gösterir. Bir kişinin sağ gözü daha net görürken sol gözü bulanık görebilir. Bu durumda beyin net olan sağ gözdeki görüntüyü algılayarak sol gözün verdiği bulanık görüyü devre dışı bırakır. Bu durumda kişi düzgün işlev gösteren sağ gözüyle etrafı gördüğünden sol gözünde şaşılık belirir. Şaşılık sebebiyle de net görüş açısına sahip olan sağ göz tembelleşir. Bu gözdeki görme oranı 10’da 1 veya 10’da 2 düzeylerine kadar iner.
Şaşılığın anlaşılabilmesini sağlayan bir diğer belirti de gözlerin yorulması yönündeki histir. Bir göz karşıya bakarken diğer göz alakasız yöne doğru baktığından göz kasları yorulabilir.
Şaşılığın Teşhis Edilebilmesi İçin Neler Yapılır?
Şaşılık tedavisinde en önemli husus erken tanıdır. Bu yüzden çocukların ve yeni doğan bebeklerin gözleri takip edilmeli, göz muayenesi kesinlikle aksatılmamalıdır. Yeni doğan bebeklerin göz muayenesi yapılmalıdır. Çocukluk döneminde ise çocuğun görme sıkıntısı ile ilgili bir şikayeti olmasa bile mutlaka göz doktoruna görünmesi gerekir. Erken teşhis sayesinde şaşılık ilerlemeden gerekli tedavi yöntemleri uygulanabilir. Geç kalınırsa şaşılık bir ömür boyu kalıcı olabilir.
Şaşılık Nasıl Tedavi Edilir?
Şaşılık pek çok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Bu yüzden de çeşitli tedavi yöntemleri şaşılığın iyileştirilmesi için sunulmaktadır. Erken teşhis oldukça önemlidir ve şaşılık hangi yaş aralığında olunduğu fark etmeksizin tedavi edilebilen bir rahatsızlıktır. Şaşılık tedavisinde uygulanan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:
Gözlük Tedavisi: Bazı şaşılık türleri gözün tam olarak kıramaması sebebiyle oluşur. Gözdeki kırma sorunu yüzünden görülen şaşılık gözlük takmak suretiyle iyileştirilir.
Kapama Tedavisi: Göz tembelliği çeken hastalara uygulanan bu yöntem sayesinde şaşılık yok edilir.
Ortoptik Tedavi: Bu tedavi yönteminde gözün egzersiz yapması sağlanır. Göz egzersizleri sayesinde göze yeniden derinlik hissi kazandırılır ve görüş netleştirilir. Bu sayede şaşılık iyileştirilir.
Şaşılık Ameliyatı: Şaşılığın tedavisi için yapılan cerrahi müdahalelerde çoğunlukla göz küresinin dışındaki kaslara operasyon yapılır. Uygulanan çeşitli teknikler sayesinde gözlerin birbiriyle uyumlu ve paralel bir şekilde bakabilmesi için kasların güç seviyesi düzenlenir. Bazı durumlarda göz kasları kuvvetlendirilirken bazı durumlarda da göz kasları gevşetilir. Ayrıca göz kaslarının etki ettiği noktalarda da çeşitli değişiklikler yapılır. Doğuştan göz kayması var ise hastanın 1 yaşa kadar ameliyat edilmesi gerekir. Bunun nedeni ise kaymanın gözlük kullanılarak geçirilemeyecek olmasıdır. 2 veya 3 yaş civarındaki çocuklarda göz kayması oluştuğunda gözlük takmak tedavi için yeterli olacağından ameliyat yapılmaz. Şaşılık ameliyatları hastaya genel anestezi verilmek suretiyle gerçekleştirilir.
Botoks İle Tedavi: Göz kaymasına yol açan kaslara botoks yapılmak suretiyle kayma giderilebilir. Kaymanın görüldüğü kasa botilinum toksin enjeksiyonu yapılır. Böylece gözlerde paralellik elde edilir. Yapılan botoksun etkisi yaklaşık olarak 6 ay boyunca devam eder. Botoks enjeksiyonu sinir felci yüzünden meydana gelen şaşılık vakalarında tercih edilen bir tedavi yöntemidir.
Erken teşhis sayesinde şaşılık daha kolay tedavi edilir. Göz tembelliği ortadan kaldırılır. Kişinin yeniden düzgün, net ve 3 boyutlu bir görüş elde etmesi sağlanır.
Şaşılık Tedavisinden Sonra Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Nelerdir?
Şaşılığın giderilmesi için uygulanan tedavi programından sonra mutlaka düzenli aralıkla göz doktoruna muayene olunması gerekir. Doktorun gerekli gördüğü şekilde görme bozukluğunun giderilmesi için verilen gözlük numarası sık sık güncellenmelidir. Görme bozukluğunun tedavisi aksatılmadan devam ettirilmelidir. Şaşılık ameliyatından sonra da hastanın gözlerindeki paralel görüşün devam edip etmediği sık sık takip edilmelidir.
Gözlerinizdeki sorunlardan biri olan şaşılığın tedavisinde gözlük önerilmişse güvenle alanında uzman optisyenlerden danışmanlık alarak gözlük alışverişinizi Sezer Optik’te yapabilirsiniz.
